Door kokosmelk kun je afvallen, kokosolie is stukken beter dan palmolie en kokos geeft je weerstand een boost. Hoeveel er van waar is? Wij doken erin in dit kokosdossier. Want aan die torenhoge claims rondom kokos blijkt een rafelrandje te zitten. Hoe duurzaam en gezond is kokos nu echt? Welke voordelen houden stand en waar kun je op letten als je milieuvriendelijke kokosmelk, kokosolie en losse kokos wilt gebruiken?
Is kokos duurzaam?ย
We beginnen met misschien wel de meest prangende vraag. Is kokos nou duurzaam te noemen of niet. Kleine heads-up: het kan een gevalletje van-de-koude-kermis-thuiskomen worden. Maar daar stoppen we niet. Inclusief tips voor hoe kokos zo klimaatvriendelijk mogelijk aan te vliegen.
Kokosteelt en water
Kokosolie en kokosmelk worden gemaakt van kokosnoten die veelal aan palmbomen in Indonesiรซ, India, Thailand en de Filipijnen groeien. Voor het goed laten groeien van de kokosnoten worden bestrijdingsmiddelen gebruikt die de natuur kunnen beschadigen. Ook is er voor de teelt veel water nodig: meer dan gemiddeld voor olie, maar minder dan voor olijfolie, zonnebloemolie, pindaolie en lijnzaadolie. Kijken we naar kokosmelk, dan is het wat betreft water een duurzamere keuze dan bijvoorbeeld sojamelk of havermelk. Ook wat betreft koemelk wint kokosmelk het op duurzaamheid als je kijkt naar landgebruik. Koemelk vraagt om koeien die vragen om veeteelt en dat komt met het nodige landgebruik en broeikasgasuitstoot.
LEES OOK: MELKDOSSIER – DE WAARHEID OVER PLANTAARDIGE MELK
Eerlijke kokosnoten?
Terug naar kokos. Wil je duurzame kokos(olie) gebruiken, dan zijn onder andere de werkomstandigheden van de boeren een belangrijke om te onderzoeken. Krijgen zij een eerlijk loon? Dat is maar de vraag.ย Onderzoek uit 2017 concludeerde dat circa de helft van de boeren onder de armoedegrens leeft. Aangezien er meer dan 3 keer zoveel mensen in de kokosindustrie werken als in de cacao industrie, is dit een behoorlijk issue. Waar zijn de Tony’s van de kokos?
Kokos en biodiversiteit
Palmolie is niet zo best voor milieu, biodiversiteit en de opslagcapaciteit van COโ. Dat wist je misschien al wel. Is kokosolie een groenere keuze? Wat betreft biodiversiteit niet: voor een miljoen liter kokosolie wordt het leven van 18,3 bedreigde diersoorten aangetast, waar dat voor palmolie op 3,8 ligt en voor olijfolie op 4,1. Check de afbeelding hieronder.
De grote negatieve impact van kokosolie komt grotendeels door het feit dat de kokosplantages met name op eilanden liggen waar veel dieren wonen die niet op andere plekken te vinden zijn. Zo zorgt de natuuraantasting zoals ontbossing voor plantages al snel voor bedreiging van de diersoorten. Ze leven immers nergens anders. Vermijd je palmolie omdat je het regenwoud wilt beschermen, dan is kokosolie geen goed alternatief. Becel wisselde palmolie onlangs in voor kokosolie en suggereerde daarmee verduurzaming, maar werd – terecht – bekritiseerd dat dit niet beter is voor het milieu.
LEES OOK: PALMOLIEDOSSIER – WAAROM JE BETER ‘NEE’ KAN ZEGGEN TEGEN DIT PLANTAARDIGE GOEDJE
Ook kokosmelk komt niet ongeschonden uit de test. In 2021 ontdekte PETA – de wereldwijde organisatie voor dierenrechten – dat er in de Thaise kokosnoot industrie apen werden vastgezet met kettingen om kokosnoten te plukken. Na de ontdekking werden er veel beloften gedaan over het verbeteren van de omstandigheden, maar PETA is er nog niet van overtuigd dat er daadwerkelijk veranderingen hebben plaatsgevonden. Supermarktketens doen er steeds meer aan om kokosmelk afkomstig van deze plantages voorgoed te weren uit hun schappen en zo verdween bijvoorbeeld het merk Aroy-D bij de Albert Heijn. Hello Fresh stopte begin 2023 met het gebruiken van kokosmelk uit Thailand in haar maaltijdboxen, vanwege de vraagtekens bij productiemethodes.
Kokosmelk die wel duurzame punten scoort op diervriendelijkheid? Zijn er ook. Zelfs Thaise merken. We noemen Nature’s Charm, die volgens PETA wรฉl diervriendelijk produceert. Wat je verder kunt doen is het checken van het etiket op het land van herkomst van de kokosmelk. Volgens PETA ben je er in andere productielanden als Braziliรซ, Sri Lanka, de Filipijnen en Vietnam zeker van dat er geen apen worden ingezet.
Een kleine positieve noot (see what we did here) voor het transport: volgens MilieuCentraal worden kokosnoten relatief duurzaam vervoerd, namelijk per boot.
De conclusie? Kokosolie is niet het duurzame walhalla in de oliรซn en kokosmelk spant niet de groene kroon van de zuiveldranken. Maar dat betekent niet dat we plantaardige olie en zuivel dan maar helemaal links moeten laten liggen. Misschien wel de kern: alle agricultuur heeft op grote schaal een negatieve impact op het milieu.
Sorry-free kokos met keurmerken?ย
Valt er ook wรฉl duurzame kokosmelk of kokosolie te kopen?
Met biologische kokosolie ben je in ieder geval al een eind. Scheelt bergen aan chemische bestrijdingsmiddelen. Holland & Barret heeft een fijne biologische kokosolie om me te bakken of als haarmasker (veelzijdig dat ze is). Biologische kokosolie vind je ook vaak in emmers van bijvoorbeeld 10 liter. We zeggen het nog maar een keer: check altijd het land van herkomst!
Ook fairtrade biedt hier uitkomst. Wil je bijvoorbeeld kokosmelk kopen voor een lekkere curry, let dan op het fairtrade keurmerk. Dan weet je dat het wat betreft dat loon en arbeidsomstandigheden goed zit รฉn dat er milieuvriendelijk is geteeld. Zo is er kokosmelk en kokosolie van Fairtrade Original.
LEES OOK: WAT IS FAIRTRADE: ALLES OVER GOED (GELD) VOOR DE MAKERS
Kokos: gezond wondermiddel?
Kokos is gezond. Ook de associatie die jij hebt? Het is maar de vraag over welke vorm van kokos je het hebt. En waarvoor het gezond zou zijn. Kokosolie in je haar en lekker smeren op je huid bijvoorbeeld? Of kokosolie om mee te bakken en te eten.
Volgens het Voedingscentrum is kokosolie niet per definitie gezond, omdat het vooral verzadigd vet bevat, wat de kans op hart-en vaatziekten vergroot. Het verzadigde vet in kokosolie bestaat voor de helft uit laurinezuur. Volgens sommigen is dit het vetzuur dat kokosolie gezond maakt, maar het Voedingscentrum ontkracht dat. Het zou juist een van de vetzuren zijn die het cholesterol het sterkst laat stijgen. Ook zit er minder vitamine E en K in kokosolie dan in andere oliรซn en vetten. Officiรซle kokos gezondheidsclaims redden het dan ook niet bij de EFSA. Categorie prima-met-mate-maar-niet-te-veel.
LEES OOK: DUURZAAMHEIDSCLAIMS? DIT ZIJN DE REGELS EN ZO VOORKOM JE MISLEIDING
Plantaardige alternatieven met kokos
In welke hoeken en gaten vinden we eigenlijk kokos als plantaardig alternatief van reguliere producten? Van de keukenschappen tot deco voor je casa en in de categorie self-care. Dat maakt het een interessant goedje. We lopen de opties langs.
Kokosolie voor haar en huid: smeren maar
Kokos ziet er niet alleen zacht en smooth uit, dat is het ook. Het is een natuurlijk ingrediรซnt dat juist voor een gevoelige en droge huid de ideale verzachter is. Te vergelijken met cacaoboter. Er zijn scrubs, crรจmes, shampoos, bodylotions, lippenbalsems en veel meer van kokos. Check bijvoorbeeld deze plasticvrije conditioner bar van Shampoo Bars met kokosgeur. Smeerbare crรจmes van kokos geven vaak een soort laagje over huid en haar, waardoor het beschermd wordt. Ideaal voor de krullenbollen onder ons.
LEES OOK: COSMETICADOSSIER: 11 FOUTE INGREDIรNTEN IN VERZORGINGSPRODUCTEN DIE JE LIEVER VERMIJDT
Keukenprinsessen opgelet: kokosolie om mee te bakken
Of kokos nu zo gezond is, daar valt over te twisten. Hebben we verteld. Maar wat zijn de praktische voordelen om kokos te gebruiken in de keuken? Eerst even het verschil tussen kokosolie en kokosvet: kokosolie is vloeibaar en kokosvet is dat niet, zou je zeggen. Een product is een olie wanneer het in het land van herkomst vloeibaar is bij kamertemperatuur. Je raadt het al: kokosolie is dat bij ons niet en is dus eigenlijk kokosvet wat we in de kast hebben staan.
Een voordeel van kokosolie is dat het rookpunt pas bij 232 ยฐC ligt (geraffineerde variant). Dat is hoger dan bijvoorbeeld boter, (extra) virgin olijfolie en plantaardige oliรซn van soja, sesam en walnoot, wat nuttig is bij het maken van sommige gerechten. Wil je kokosolie gebruiken, ga dan voor 100% biologische kokosolie. Vermijd dan ook de apen plukkerij en het vegan koken met kokosolie wordt al een stuk beter.
Meer kokos in je keuken? Oui, oui. Een groendoener in de kokosindustrie is To Jungle. Geeft een mooie twist aan afval van kokosnoten. Ze maken er namelijk mooie kokosschaaltjes van. Handig voor tijdens het koken, of om extra ingrediรซnten in te serveren. Pretty zijn ze in elk geval.
LEES OOK: VEGAN KOOKBOEK GEZOCHT? MAAK MET DEZE TOP 12 EEN VOGELVLUCHT DOOR VEGAN FOODLAND
Kokosmelk uit de kokosnoot: hoe gezond is dat?
Hoe wordt kokosmelk gemaakt, wil je weten? Het witte vruchtvlees wordt uit de noot geperst en gemengd met water tot de romige kokosmelk die je kent. We love it. Kokos in gerechten zorgt voor een tropische en romige smaak, waar veel mensen van houden. Het smelt in je mond รฉn wordt makkelijk opgenomen door je lichaam.
Kokosmelk wordt vaak verkocht in blik, maar is er ook in pak. Blikken kokosmelk bevatten het hoogste vetpercentage en worden vaak gebruikt voor bijvoorbeeld curry’s, soepen of bij het bakken van taarten. Kokosmelk in pak bevat vaak meer water en is dan ook dunner. Deze variant ken je waarschijnlijk als kokosdrink en wordt gebruikt in smoothies en koffie’s.
Naast kokosmelk kennen we ook kokosrasp, kokosijs, koekjes en nog veel meer. Kokos schaafsel is een populaire topping op bijvoorbeeld yoghurt met granola en bij desserts.ย Is die gedroogde kokos gezond? Hier geldt eigenlijk hetzelfde als bij andere varianten van kokos. Vanwege het hoge percentage verzadigd vet is gedroogde kokos niet perse gezond.
Waar kokosvet een paar jaar geleden een hype was om je mond mee te spoelen, is die trend inmiddels niet meer zo gaande. Gelukkig maar, als je het ons vraagt.
Meer over hoe kokosmelk vanuit de bomen in jouw keuken belandt? Check deze video:
LEES OOK: VEGANUARY: ALLE INS EN OUTS AN DEZE VEGAN CHALLENGE รN HOE VOL TE HOUDEN
Knappe kaarsen met kokosvet
Kokos doet het ook goed in huis. We hebben het over kaarsen. Vanwege het hoge vetpercentage scoort kokos dan wel niet zo hoog op de gezondheidsladder, maar het is hierdoor wel ideaal als kaarsvet. Kokoswax is biologisch afbreekbaar en kokoskaarsen bevatten geen schadelijke chemicaliรซn.
Een voordeel van kokos kaarsenmakers is dat ze ook gebruik maken van de schil van de kokosnoot. Dat voorkomt een hoop afval รฉn ziet er leuk uit. Twee mooie kokoskaarsen in schil vind je bij Namture en We Love The Planet. Voordeel: ze zijn vrij van paraffine, een schadelijke stof die de meeste (niet-natuurlijke) kaarsen wel bevatten. Ook deze natuurlijke geurkaars van Elate & Co mag er zijn: de Sunny Days variant bevat kokos en de kaars heeft een plantaardige lont!
LEES OOK: DUURZAME KAARSEN: VAN SOJA TOT KOKOS EN KOOLZAADWAS
Even terug naar Namture.ย Toen de ondernemers achter dit merk zagen dat er zoveel kokosnootschillen afgedankt overbleven, besloten ze die ook te gebruiken. Ze worden geรผpcycled tot deze pretty kaarsenhouders!
LEES OOK: STORY OF.. NAMTURE MAAKT IMPACT MET KOKOSNOOTSCHILLEN
De kokos conclusie
De keuze is reuze met kokos. En dan hebben we nog niet eens alles benoemd. Zo kun je kokos in half harde platen ook gebruiken voor het isoleren van je huis, zijn er kokos afwasborstels en sponzen, en is er potgrond van kokosvezels. Multifunctioneel is de kokosnoot dus zeker. Duurzaam en gezond niet perse. Daarom, als je het gebruikt: check het etiket en de productiewijze op biologisch, diervriendelijk (geen apen als plukkers) en kies bijvoorbeeld fairtrade om eerlijke werkomstandigheden te garanderen. En kies je kokos vaak vanwege het plantaardige karakter, overweeg dan eens wat vaker alternatieven en vergelijk hoe zij scoren op duurzaamheidsaspecten.