Melkdossier: de waarheid over plantaardige melk

19 januari 2021

Melk is goed voor elk. Zou je wel denken van zo’n natuurproduct hè. De werkelijkheid zit net iets anders in elkaar. Het hoe en wat tikken we graag enthousiast voor je uit. Pro-duurzame blog zonder je mok melk (plantaardige look-a-like, dat wel) te hoeven missen. Wees gerust. Ook de fulltime vega(n)s onder ons snakken zo nu en dan naar iets zuiveligs. Het zit ‘m vooral in one small step naar duurzame alternatieven. Om te beginnen bij plantaardige melk. Melk die wel goed is voor elk.

Waarom er een luchtje aan koe-, geiten en schapenmelk zit

Choose wise, think twice! Zeker als je je best doet om met enige regelmatig (of zelfs altijd) dierlijke producten links te laten liggen, maak je een slimme zet door je glas melk eens binnenste buiten te keren. Want ondanks dat het er o zo onschuldig uitziet, blijkt de (hooi)vork anders in de steel te steken.

We beginnen bij melk van de koe. Een melkfabriek van heb ik jou daar die dagelijks ruim 25 liter melk produceert. En precies daar zit het ‘m in. Zeg je namelijk melkproductie, dan zeg je een heleboel energie, veevoer, vaak belabberde leefomstandigheden (dierenleed, ons hart breekt) en een vracht aan mest. Oké oké. Veel, schrikbarend veel CO2 komt daarbij vrij.

En dan kan de koe denken dat ‘ie er nog redelijk vanaf komt, nee hoor. Bella, Bertha en Annie zijn namelijk niet vies van een scheet en boer op z’n tijd (zelfs zo veel dat een gezin er een jaar lang op kan koken). Wat wil je ook anders als je de ganse dag aan het herkauwen bent. En die, die zijn door de methaan en lachgas(!) (broeikasgassen) heel vervuilend.

Little sidenote: om als koe dag in dag uit mega veel melk te kunnen leveren, is het nodig dat ze eens in de zo veel tijd bevalt van knap kroost. Kalfjes die de moeder direct na geboorte vaarwel zeggen. Hartverscheurend. En energieslurpend voor moeder de koe. Wakker Dier kan je er meer over vertellen.

Ken je het zuivelschap, dan weet je dat koemelk in the lead is, maar op de voet uhh hoef door geiten- en schapenmelk wordt gevolgd. De klimaatimpact van deze zuivelvariaties liegt er niet om. Wat blijkt? Het heeft een nóg negatievere impact op het milieu dan de oldschool koemelk. Zit ‘m in het feit dat een koe meer melk produceert, waardoor alle kosten, uitstoot en energie per liter lager liggen.

3x waar je op kan letten bij duurzame melk*

Als je van jongs af aan dagelijks een glas melk bij je ontbijt hebt gekregen, dan is het verdomd lastig om het uit je dagelijkse dieet weg te laten. Snappen we! Voor wie de portie niet kan laten staan, maar wel zo lief mogelijk voor het vee en het milieu wil zijn, dan kan je het best kiezen voor duurzame melk. Yes, duurzame melk:

Kies met keurmerk
Keurmerken in zuivelland. Ze zijn er in grote getalen. Denk aan o.a. EKO, EU-biologisch en duurzame weidezuivel. Labels zoals deze verzekeren jou als green-minded consument dat de koeien in de wei grazen, ze veevoer van Europese komaf voorgeschoteld krijgen, de boer oog voor het milieu heeft en dat de boer een eerlijk loon krijgt. Hoe je als boer dat voor elkaar bokst? Door bijvoorbeeld rekening te houden met weidevogels, dierenwelzijn en de koeienmest over genoeg land kan uitspreiden.
Ga voor een milieubewuste (groot)verpakking
Toegegeven, het is even geleden. De tijd dat de SRV-wagen voor de deur stond. Waar je je melk in glazen statiegeldflessen kreeg, om ze de volgende keer weer netjes in te leveren. Is niet meer. Voor nu zit de duurzame keuze ‘m vooral in het feit dat je beter groot kan inkopen, dan klein. Grootverpakkingen zijn milieuvriendelijker. Enige is wel dat het op moet gaan. Weggooien is namelijk verre van milieuvriendelijk. O en zorg niet dat het melkpak te lang buiten de koelkast staat. Elk uur op kamertemperatuur maakt dat het een dag minder houdbaar is. Gaat snel.
Scheid je zuivelafval
Of je alsnog het verschil kan maken, zodra je portie zuivel op is? En óf! Hoort een melkpak nu in de vuilnisbak of bij het plastic, that’s the question voor veel Nederlanders. Volkomen begrijpelijk. Het antwoord: knijp het pak goed uit, vouw ‘m op, doe de dop erop (wordt ook gerecycled) en…doe ‘m bij het plastic afval.

* Same stuff geldt voor zuivelproducten, zoals yoghurt, kwark, kaas, slagroom en (room)boter.

Wat is plantaardige melk?

Wat de boer niet kent, eet (en drinkt) ‘ie niet. Zeker en vast. Vast en zeker. Net zo goed dat dit voor plantaardige melk op gaat. Want plantaardig en melk, die mix vraagt om uitleg. Letterlijk: melk van planten. Melk zonder dierlijke ingrediënten. En precies dát maakt dat het geen ‘melk’ mag worden genoemd. Wat het wel is? Kan van alles zijn. Meestgebruikt is soja, maar je ziet ook steeds vaker haver-, rijst-, amandel- en kokosdrank. En zelfs quinoa-, hennep- en notendrank. Soja- en havermelk krijgen de hoogste sustainable score, amandelmelk is milieubelastender.

Plantaardige melk, een duurzame keuze. Waarom?

Plantaardige ‘melk’ dus. Doordat er niets dierlijks in is te vinden, heeft het gelijk minder milieubelasting. Dat zit zo: minder energie-, water-, land- en grondstoffenverbruik. En geen gescheet en geboer van vee. Milieu Centraal stelt wel: “Voor je gezondheid is het wel belangrijk om dan te kiezen voor een zuiveldrank met voldoende eiwit (20% van de energie uit eiwit) en toegevoegd calcium (≥ 80 mg/100 g) en vitamine B12 (≥ 0,24 mg/100 g) en bij voorkeur minder dan 6 g suiker/100 g.” Ja ja, calcium haal je niet alleen uit échte melk, vitamine B12 haal je niet alleen uit dierlijke producten.

Voor welke minder milieubelastende versie gaat, that’s up to you! Smaken verschillen en over smaak valt niet te twisten. Beter dat je dus zelf op ontdekking gaat wat het beste smaakt. Plantaardige melk in je koffie? Laat amandelmelk links liggen, schuimt namelijk niet zoals je wil. Sojamelk doet het super. En dan zijn er zelfs merken die heuse plantaardige baristamelk hebben. Denk aan Alpro en Oatly.

Welke merken hebben plantaardige melk

With a little help, wat wegwijs in het plantaardige melkschap kan je minder milieubelastende keuzes maken. Merken die je daarbij helpen, hebben we op een rij gezet. Zijn ze lang niet allemaal, dit zijn de meest bekende. En naast plantaardige melk hebben ze vaak ook andere plantaardige ‘zuivelproducten.’

Alpro, Zonnatura, Dream, Oatly en huismerken zijn in de supermarkt te koop. Rude Health shop je in de biologische winkel.

Recept: eigen plantaardige melk maken

Er gaat niets boven doe-het-zelven. Dacht je dat je voor plantaardige melk sowieso naar de (biologische) super moest? Kan! Nog veel leuker is het om zelf te maken. Het blijkt namelijk nog hartstikke makkelijk te zijn ook. De natuur doet het meeste werk voor je.

Member worden? Dat kan!

Heb je zoiets van: ‘ik wil het niet alleen bij informatie over groene merken en producten houden, stuur mij liever tweemaandelijks een verrassingskit vol green goodies.’ Doen we! Member van ZustainaBox worden doe je hier (al v.a. €4,99 p.m). Als member krijg je met je persoonlijke kortingscode altijd 20% korting in onze ZustainaStore.

Daarnaast kan je natuurlijk ook (zakelijk) losse boxen kopen. Voor jezelf, vrienden, familie, collega’s of medewerkers. De keuze is reuze: van Querien’s Premium of Regular Box tot BorrelBoxen en eco-relatiegeschenken.