Lekker plantaardig klinkt voor een grote club als contradictie. Lekker komt van Mars, plantaardig van Venus. Want vegan eten, dat is toch suf kauwen op blaadjes sla en wortels? Gelukkig blijkt de keuken megalekker en gevarieerd te zijn. We spraken Chantal Overgaauw over haar kookboek ‘Lekker Plantaardig, 144 seizoensgerechten’. Laat je bijpraten over hoe simpel koken zonder dierlijke ingrediรซnten is en waarom dat zo’n goed idee is.
Once upon a time…
Jarenlang schreef Chantal als journalist over het klimaat en duurzaamheid. Ze wilde de wereld verbeteren. Al snel ontdekte ze dat ze die klus niet in haar eentje kon klaren. “Het was een desillusie. Problemen als de afname van biodiversiteit en groei van CO2-uitstoot zijn alleen maar erger geworden. Ik werd er niet vrolijk van.” Chantal was het beu om continu uit te leggen hoe slecht de aarde ervoor stond en koos voor een positieve benadering. Wat kun je wรฉl doen voor een betere wereld? Ze kwam uit op plantaardige voeding, omdat je zo heel makkelijk impact kunt maken.
“In de documentaire ‘Meat, the Truth’ blijkt dat de vee-industrie 40% meer CO2 uitstoot dan al het verkeer samen. Verder bestaan de broeikasgassen voor 18% uit methaan. Een deel daarvan komt uit de landbouw. Door minder vaak of geen dierlijke producten te eten, verminderen we de uitstoot van broeikasgassen.”
En er zijn volgens Chantal meer schokkende feiten waar we ons bewust van mogen zijn. “Zo blijkt veeteelt voor 91% verantwoordelijk voor de vernietiging van het regenwoud in de Amazone te zijn. En het fokken van varkensvlees kost maar liefst acht keer zoveel water als de productie van graan. Terwijl 20% van de wereldbevolking een tekort aan water heeft.” Volg jij de logica nog?
Lang verhaal kort: plantaardig eten is volgens Chantal รฉรฉn van dรฉ gamechangers om Moeder Natuur te laten floreren. Eet je plantaardig, dan stoot je de helft minder koolstofdioxide uit, gebruik je slechts 7,6% van het water en 5,5% van het land ten opzichte van een vleeseter, zo valt te lezen op Lekkerplantaardig.nl. Je voorkomt bovendien veel dierenleed in megastallen, tijdens transport en in slachthuizen…
Chantal wil absoluut niet met een vingertje wijzen en mensen verplichten om vegan te worden. “Ik wil iedereen alleen uitnodigen om erover na te denken en het gewoon eens vaker te proberen. Wees je bewust van de impact van jouw levensstijl en draag je steentje heel makkelijk bij.”
Met de seizoenen meekoken
Drie jaar geleden begon Chantal haar ‘Lekker Plantaardig’. In het begin werden recepten en voedingstips in scheurkalenders uitgegeven, 250 vegan recepten per jaar. “Met een team schreven we recepten voor van alles: ontbijt, lunch, diner, en ook taarten en toetjes. Ook de horeca deelde overheerlijke recepten. Deze samenwerking beviel zo goed, dat ik hen een podium op Lekkerplantaardig.nl gaf. Inmiddels staan bijna honderd restaurants uitgelicht die plantaardig eten op de kaart hebben staan.”
Hoewel de scheurkalenders goed werden ontvangen, was het minpunt dat er erg veel werk in zat รฉn de recepten lastig te bewaren waren. “Na twee jaar heb ik er daarom voor gekozen om het kookboek ‘Lekker Plantaardig’ uit te geven. Door de scheurkalenders hadden we inmiddels namelijk maar liefst 500+ recepten. Stuk voor stuk vegan, seizoensgebonden en met oog voor lokale teelt.”
Volgens de kookboekenschrijfster moeten we niet onderschatten hoe niet klimaatvriendelijk telen in verwarmde kassen en import van producten op grote schaal is. “Om dit te omzeilen, koken we in de winter bijvoorbeeld graag met spruitjes van Hollandse bodem. Met gember of op z’n Indisch, heel lekker! Daarentegen koken we in de lente het liefst met bladgroenten als spinazie en snijbiet, in de zomer koken we met wilde planten (want lekker en gezond). O, en voor de herfst koken we pompoensoep, gevulde pompoen en heerlijke (linzen)stoofschotels met groenten.”
De rits aan seizoensrecepten in ‘Lekker Plantaardig’ wordt met interessante weetjes over veganistisch eten afgewisseld. “Neem bijvoorbeeld het herfstrecept voor curry met mango. Mango? Dit fruit wordt toch van ver gehaald en is daardoor minder duurzaam? We willen niet dogmatisch zijn. Af en toe een mango of banaan kan best. Het zit ‘m voor ons meer in het veranderen van de mindset van mensen. Plantaardig kan geweldig lekker zijn en is helemaal niet zo ingewikkeld als vaak wordt gedacht.”
LEES OOK – VEGANUARY: ALLE INS EN OUTS VAN DE VEGAN CHALLENGE
Dagen gevuld met groene keuzes
Zelf probeert Chantal zo duurzaam mogelijk te leven. Op kantoor en thuis. “Ik doe veel op de fiets, heb zonnepanelen en stroom van Greenchoice. Ik koop meestal tweedehands kleding waar ik jaren mee doe. Ook mijn interieur is tweedehands. En ook een goed voorbeeld: een tijdje terug ben ik verhuisd en heb ik drie muren met ecologische verf overgeschilderd, de rest heb ik gelaten, zoals het al was.”
Als voorvechter van groen doen en eten, schotelt ze zichzelf ook graag vegan gerechten voor. “Altijd biologisch!ย Eigenlijk kom ik bijna niet meer in de standaard supermarkt. Dit heeft met name te maken met gezondheid – ik eet zoveel mogelijk onbewerkt voedsel -, en vanwege het oog voor natuur en dierenwelzijn. In de biologische winkel is alles onbespoten en vrij van chemicaliรซn. Daarbij kun je er bijvoorbeeld voor het Demeter-keurmerk kiezen, een label dat meer aandacht voor dierenwelzijn heeft. Maar het allerbeste voor de dieren is natuurlijk om volledig plantaardig te eten. Wie kan de filmpjes van dierentransporten naar slachthuizen aan? De meesten sluiten hun ogen ervoor…”
Koe wordt uitgemolken
Chantal bekijkt de video’s wรฉl ondanks dat ze veel met haar doen. “Ik vind ze vreselijk en kan er ook niet lang naar kijken, maar ik wil me er wel bewust van zijn waar vlees en zuivel vandaan komen.” Veel consumenten weten het niet, maar ook zuivel heeft een dieronvriendelijke kant. “Voor de productie van kaas, yoghurt en roomboter is melk nodig. Inderdaad, melk van de koe. Het beeld dat veel mensen hebben, is dat de koeien lekker in de wei mogen grazen. Helaas staan ze vaak binnen…”
Het leven van een koe is verre van plezant. “Wist je namelijk dat koeien elk jaar een kalf moeten krijgen om melk te kunnen geven? Is het kalf een stiertje, dan wordt hij eerst acht maanden lang (vet)gemest, waarna de slacht op ‘m wacht. En vrouwtjes zijn gedoemd tot melkkoe.” Chantal weet er veel over te vertellen, omdat ze zich er al jaren in verdiept. “Anno nu worden melkkoeien gefokt op het geven van zoveel mogelijk melk. Veel melk voor ons betekent ongelooflijk veel gezondheidsproblemen onder koeien, zoals kreupelheid, uierontstekingen en spijsverteringsproblemen…”
En dan heeft ze het nog niet over de leeftijdsverwachting van een melkkoe versus een koe bij een hobbyboer. “De uitgemolken melkkoe gaat na 5,5 jaar hard werken naar de slacht, terwijl de koe bij iemand die erbij boert voor de hobby wel 20 jaar oud kan worden. Biologische koeien mogen dan een aantal jaar langer leven dan die uit de keiharde bio-industrie, ook hier wordt een kalf vaak gelijk bij de moeder weggehaald, en worden stiertjes ook eerst gemest tot ze groot genoeg zijn om te worden geslacht. Overigens zijn biologisch-dynamische koeien en kippen (met het Demeter-keurmerk) wat betreft dierenwelzijn het beste af.”
Ter illustratie op voorgaande vertelt ze hoeveel beenruimte kippen hebben. “Een gewone legkip leeft in een kooi en heeft maar anderhalfย A4โtje om op te leven. De scharrelkip heeft twee A4โtjes leefruimte en kan niet naar buiten, in tegenstelling tot wat mensen denken. Dat kan de vrije uitloopkip wel, maar net als bij de scharrel- en kooikip, wordt de snavel op pijnlijke wijze gekapt als de kip nog maar een paar dagen oud is. Biologisch-dynamische kippen van Demeter-eieren hebben de meeste ruimte.”
En de haantjes? Die blijken helemaal geen leven te hebben… Ze worden meteen vergast, omdat ze weinig vlees hebben en geen eieren leggen. In Nederland worden jaarlijks ongeveer 45 miljoen haantjes gedood. Om van te huilen als je van dieren houdt.”
Het roer om met ‘Lekker Plantaardig’
Chantal gaat echt niet de barricade op om iedereen vegan te laten worden, maar ze vindt wel dat wij met z’n allen mogen weten hoe de vlees- en zuivelwereld er in werkelijkheid uitziet. En daarbij wil ze iedereen laten ervaren hoe ontzettend lekker je plantaardig kunt koken. Want vegan eten is zoveel meer dan een salade of stamppot met look-a-like gehakt. “Daarom zijn we dus met het boek ‘Lekker Plantaardig’ gekomen, waarin we 144 recepten aangevuld met tips en weetjes over veganisme delen. Zo bespreken we bijvoorbeeld de veelgehoorde vraag hoe je voorkomt dat je een B12-tekort krijgt, hoe je het herkent en uit welke plantaardige bronnen je voldoende haalt.”
Makers van vegan kookboeken horen ‘m wat de schrijfster betreft niet alleen met plantaardige tips te vullen, maar ook aan de buitenkant moet-ie aan alle vegan-eisen voldoen. “Het kookboek zelf is ook plantaardig. Door vegans werd ik erop gewezen dat de lijm waarmee de scheurkalenders waren gemaakt, niet vegan was. Er zat waarschijnlijk beendermeel in. Ik heb me suf gezocht, maar vond geen drukkerij met lijm zonder beendermeel. Een scheurkalender moest nu eenmaal verlijmd worden. Toen ik besloot een kookboek uit te geven, kon ik dat anders doen. Ik koos voor een ringband, omdat hierbij geen dierlijke lijm wordt gebruikt.”
En de inkt en het papier? Ook helemaal plantaardig! “Zo is de inkt op basis van plantaardige olie en heeft het papier een FSC-keurmerk plus Ecolabel.ย O, en volledig plasticvrij verpakt, natuurlijk.”
Met haar vegan recepten denkt Chantal een praktische oplossing voor milieuproblemen te hebben. “Ik wil nog steeds graag bijdragen aan een betere wereld. Met het kookboek doe ik dat op een positieve manier. De recepten zijn niet ingewikkeld en laten zien hoe lekker vegan is. De impact op het klimaat is groot! Ik hoop echt dat mensen op deze eenvoudige manier hun steentje willen bijdragen. Al is het maar door รฉรฉn paar keer per week vegan te eten. Laten we met z’n allen een leefbare wereld achterlaten. Uit liefde voor de kinderen en uit liefde voor alle andere soorten waarmee we deze mooie aarde delen.”
Tips voor startende duurzaam ondernemers
Sta je aan het begin van je (donker)groeneย reis, dan komt er veel op je af en in tegenstelling tot het ‘normale’ ondernemen betekent het vaak extra hobbels op de weg. “Geloof mij, als duurzame ondernemer heb je genoeg mogelijkheden en groene alternatieven. Ding is alleen dat je je misschien meer moet verdiepen. Neem bijvoorbeeld de herkomst van grondstoffen, de productie, het transport en de verpakking. Maar ook niet te vergeten de fase na gebruik. Is het recyclebaar? Of kun je het recyclebaar maken? Bij MVO Nederland zijn allerlei stappenplannen te downloaden om je bedrijf te verduurzamen.”
Een andere tip van Chantal is dat je keuzes moet durven te maken. “Het is nu eenmaal zo dat vervuiling van water, lucht, aarde en de vernietiging van natuur een prijs hebben. Alleen wordt die prijs nu over het algemeen niet in producten doorberekend. Wie de natuur wilt sparen, komt nu nog uit bij duurdere opties.” Echter, dit is voor de groendoener eenย no brainer. “Wat je als ondernemer ook kunt doen, is genoegenย met een lagere marge nemen.ย Dit krijgt mijn voorkeur, dit is hoe ik te werk ga. Een gezondere wereld voor de generaties na ons is me meer waard.”
Lekker Plantaardig, 144 seizoensrecepten is te koop in o.a. natuurvoedingswinkels, en online opย Lekkerplantaardig.nlย en deย ZustainaStoreย te bestellen.
LEES OOK: VAN VEGAN LUNCH TOT VERSPILLINGSVRIJE VRIJMIBO