Woeeh, het is voorjaar! De zon schijnt, dus dat betekent hup hup naar buiten. De tuin in of je balkon op. Juist in deze bizarre, surrealistische tijd kunnen we met z’n allen wel wat extra groene liefde gebruiken, niet waar? Lentekriebels alom. Alleen hoe kan jij duurzaam tuinieren of balkonieren? Duurzaam? Ja zeker! Dat zit ‘m in het beter voor je portemonnee en onze prachtige planeet. Ook niet echt zin om elke week in de lente en zomer je gazon te maaien? Oeverloos onkruid weg te halen? Afgevallen bladeren te blijven verwijderen in de herfst, en steeds maar te snoeien, snoeien en snoeien tot je een ons weeg?

My o my, wat een werk. En wat een geld. Als je wil kan je het hele jaar druk zijn met je tuin en je balkon, en kan het geld blijven rollen. Maar voor wie meer plezier van zijn tuin en begroeide balkon wil hebben, en ook nog duurzaam bezig wil zijn, is er goed nieuws. Wil je het milieu zo min mogelijk belasten en de natuur een handje helpen? Dan hoef je helemaal niet zo gek veel te doen in je tuin. En dat blijkt zelfs nog beter te zijn ook. Voor je humeur, de dieren, het klimaat en je portemonnee. Nog rooskleuriger kunnen we het niet voor je maken!

Duurzaam tuinieren: gezond voor mens en milieu

Natuurlijk blijft er altijd nog wel wat werk over. En dat is maar goed ook. Want lekker groen bezig zijn, zorgt voor maar liefst 25% minder depressies, 15% minder migraine en 23% minder astma of COPD. As they say. Go go go dus! Ga er even goed voor zitten. Wellicht zelfs met één van deze duurzame chocoladerepen on the side. Hier komen maar liefst 18x duurzaam tuinieren tips.

Little sidenote over duurzaam tuinieren

Duurzaam tuinieren betekent niet dat je alles laat woekeren. Wij willen als mens nu eenmaal een bepaalde mate van controle houden. Control freaks dat we er zijn. En als je niets doet, krijg je een oerwoud aan brandnetels en dat noemen we een monocultuur. Je wil wel graag verschillende soorten rond krioelende beesten en groen in je tuin. Dus we gaan voor de diversiteit en veel flora en fauna. Biodiversiteit dus.

LEES OOK: ZO CREER JE JOUW EIGEN GROENE OASE

#1 Duurzaam tuinieren betekent: stenen weg, groen erin

Zeg eens, van een groen uitzicht vanuit je huis word je toch spontaan heel happy? Bewust en onbewust. En hoe groener je tuin, hoe beter je waterafvoer. Wist je dat? Geen overbodige luxe in ons o zo regenachtige land. Haal je tegels er dus maar uit, en laat de grijze overload plaatsmaken voor planten of zaai gras in. En nee, dat laatste hoeft echt niet altijd groener te zijn bij de buren. Zit zaaien er op je balkon niet in? Dan kan je toch voor kunstgras! Er zijn tal van milieuvriendelijke en 100% recyclebare alternatieven. Google maar eens. Wil je toch wat plekken ‘bekleden’ met tegels? Kies dan voor waterdoorlatende tegels, ook handig voor op het balkon. Wel goed op het milieukeurmerk letten hè als je voor duurzaam tuinieren of balkonieren gaat. En tip: check Marktplaats. Daar kan je ze vaak gratis ophalen!

#2 Vang je regenwater op

Jaarlijks gebruiken we voor onze tuin bijna 2.000 liter drinkwater. Wow, daar kan je ruim een maand van douchen. Dat kan – als je wat duurzamer wil bezig zijn – anders. Al eens een regenton overwogen? De oplossing als je het ons vraagt. Aansluiten aan de regenpijp en klaar is Kees. Goed voor je portemonnee ook trouwens. Want het scheelt water. Ladingen water. Ook supergoed te doen op je balkon. Nu heb je regenwater om je tuin te sproeien en de planten water te geven. Doe er wel een goede deksel op anders komen er veel muggen op af in de zomer. Lekker natuurlijk en goed voor de biodiversiteit, maar niet altijd een aangenaam gezelschap als je net lekker zit te borrelen.

En voor de fanatieke ramenzemers onder ons, ook daar kan je het water goed voor gebruiken. Er zijn ladingen mooie regentonnen te koop. Interesse? Kijk dan zeker ook eens voor een tweedehands exemplaar. Of sla aan het doe-het-zelven.

# 3 Neem kippen in je tuin

Kippen in je tuin is echt feest. Helaas niet voor op je balkon. Leer deze kakelende vrienden wel gelijk dat ze niet op je terras aan het scharrelen slaan, want dan heb je regelmatig poep en ander gespuis tussen je tenen. Tenminste als je net als ik altijd op je blote voeten door de tuin struint. De kippenpoep is daarentegen wel prima voor op je composthoop. Kippen zijn de perfecte GFT-afvalbak, kleine klikootjes. Ze eten bijna 200 gram van je groente- en fruitafval. Kippen houden is een geweldig duurzame manier van kringloop. En met een beetje geluk ligt er de volgende dag ook nog een kakelvers ei voor je klaar. Sunny side up, iemand? Het is een feest om naar de dames te kijken die door je tuin aan het waggelen zijn.

Overigens zou ik je deze ladies niet aanraden voor op je balkon. Droom jij ook van een paar scharrelkippen in de tuin? Als duurzaam tuinieren je ding is, zou ik het zeker overwegen.

# 4 Zelf compost maken x duurzaam tuinieren

Ook als je geen moestuin hebt, is je eigen keuken- en tuinafval composteren een goed idee. Het verrijkt de grond van je potten op het balkon en van de tuin. En je gooit het niet in de kliko. Ze noemen compost ook wel ‘ het zwarte goud’. Het is makkelijk zelf te maken en goed voor je portemonnee. De grote zakken – in plastic – van het tuincentrum zijn vaak best prijzig, en hebben een lange afstand in vrachtwagens afgelegd om in de winkel te komen. Dus lekker zelf maken.

Met een paar oude planken of pallets schroef je zo een mooie bak in elkaar. Kan ook op je balkon. Ideaal om niet steeds naar de kliko te hoeven lopen. Op de composthoop kan je bladeren, onkruid – zonder zaadjes -, stro en hooi, groente- en fruit, zaagsel, tuinaarde, snoeiafval en gras kwijt. Wees voorzichtig met citrusvruchten, gekookte etensresten, honden-en kattenpoep, haren, zaadjes en te veel gras.

#5 Duurzaam tuinieren, eten uit eigen moestuin

Maart is de beste tijd om met je moestuin te beginnen. Dus let’s go! Groente uit je eigen tuin of van je balkon eten is natuurlijk het leukste wat er is. Je wordt er blij van. Bij mij is de eerste keer veel mislukt. Maar wakker worden en naar buiten rennen om te kijken of er al een nieuw tomaatje is, is leuk. En als het wel lukt, is het ook zo veel lekkerder dan de verlepte groente uit de supermarkt. En ook hier geldt weer: beter voor je portemonnee. Op je balkon kan je vast wel zo’n leuke bak met vakken kwijt waar je een begin kan maken. Of in ieder geval al met een mini-kruidentuin kan starten.

In je tuin kan je het duurzaam tuinieren grootser aanpakken als je de ruimte hebt. Begin altijd met een goed doordacht plan en kijk naar de zaai- en oogstdata. Ik ben daar nogal eens de mist mee ingegaan. Begin met het goed voorbereiden van de grond. Zaaien in natte grond is niet fijn en in te droge grond ook niet. Dus zolang de grond nog aan je voeten blijft plakken, is het te nat. De grond moet lekker droog en kruimelig zijn. Houd er rekening mee dat de meeste planten groter worden dan je denkt, dus zet ze niet te dicht op elkaar – we spreken uit eigen ervaring *lol*. In jacobs box zaten hangtuintjes zodat jij gemakkelijk aan de slag kan met het zelf kweken van je kruiden

# 6 Let op zon en schaduw

Heb je veel zon in je tuin of op het balkon? Zaai dan lekker veel groente zoals kolen, courgette of pompoen. Heb je vooral schaduw? Maak dan een lekkere grote kruidentuin. Kruiden zoals munt doen het goed in de schaduw. Ben je dol op sla? Dat is heel makkelijk en goed te doen voor beginners. Schaduw geen probleem. Kweek lekker je eigen ruccola, kropsla of pluksla. Heb je schaduw, maar is het niet helemaal donker? Ook af en toe wat zon? Overweeg dan eens bessen. Frambozen doen het perfect. Tomaten zijn ook zo leuk om te kweken. Maar let op. Het is best moeilijk dat duurzaam tuinieren. Wil je toch van die lekkere tomaatjes op je balkon? Ik zou ze dan kopen als stekje. Zet ze in een pot en houd de groei goed bij met een stokje om de struik te ondersteunen.

#7 Duurzaam tuinieren, maar dan verticaal

Heb je weinig ruimte op je balkon of veel muren in de tuin? Overweeg dan eens een verticale tuin. Verticaal? Je kan heel slim gebruikmaken van muren en de hoogte in werken. Zelfs vochtig houden met water uit je regenton behoort tot de mogelijkheden. Begin met een tekening wat je aan de muur wil hebben. Je kan kiezen uit het timmeren van een rek of hang heel simpel zakjes aan de muur. Je kan kant- en klare zakjes kopen, zelfs met planten erin. Leuker is het natuurlijk om dit zelf te maken. Oude schoenzakken werken prima als plantenzak. Spijkers in de muur, gaten in de onderkant van de zak en je tuintjes kunnen aan de muur. Let er wel op dat je planten zaait of koopt met weinig wortels.

Zorg ook voor voldoende water elke avond, zodat ze ‘s nachts lekker kunnen druppelen. Vind je dit te veel gedoe? Koop of timmer dan een plantenrek. Met een verticaal rek stapel je de planten als het ware boven op elkaar, terwijl ze wel met hun voeten in de aarde staan. Je kan van alles kwijt in dit rek. Wil je vlinders? Zoek dan naar de juiste bloemen. En lees goed op de verpakking van de zaadjes of de planten juist wel of geen zonlicht nodig hebben.

# 8 Het juiste gereedschap voor duurzaam tuinieren

Het is heel makkelijk om de stekker van je snoeischaar in het stopcontact te steken. Het werkt lekker snel en strak, maar het is minder leuk voor je buurman door de herrie. Om het nog maar niet over de energie te hebben die het kost. Zie duurzaam tuinieren als een workout en train die spieren. Met een schoffel, schaar, handgrasmaaier en hark kom je er ook. Heb je gereedschap nodig dat je niet zo vaak gebruikt? Leen het dan gewoon bij de buren. Of de bouwmarkt? Of schaf met elkaar een buurtgrasmaaier aan. Er is ook een hele grote tweedehandsmarkt voor tuingereedschap. Misschien ook eens goed om een (online) kijkje te nemen!

#9 Hang een vogelhuisje op

Help de vogels een handje in het najaar. Want dat is de beste tijd om een huisje op te hangen. Vind je het gewoon gezellig staan, doe het dan vooral nu al. Wie weet. Er lijken steeds minder vogels te zijn, dus als we ze kunnen helpen, is dat fijn. Er zijn een paar dingen waar je beter op kan letten:

Woon je in de stad, in het bos, in een dorp aan het strand? Overal zijn verschillende vogels. Kijk dus goed op je balkon of in de tuin welke vogels er bij jou rondfladderen en pas je huisje daar op aan.
Hang het huisje op een goede plek. Een vogel wil een rustig en beschut plekje met niet te veel herrie en slaande deuren.
Hang het kastje stevig op zodat het niet kan gaan slingeren als de vogeltjes binnen zijn
Zorg voor de juiste hoogte en een plekje waarbij de ingang niet wordt geblokkeerd door wilde takken
Gebruik boomvriendelijke spijkers om de huisjes mee op te hangen.
Laat de tjielpende vogels tijdens het broeiseizoen met rust. Het is heel verleidelijk naar binnen te gluren, maar daar houden ze niet van. Beetje privacy is gewenst.

# 10 maak je eigen wormenhotel

Wormen zijn wat engig en glibberig. Spontaan begin ik te gillen en te rennen als ik ze tussen m’n tenen heb in de zomer. Maar ze zijn van onschatbare waarde in je duurzame tuin, want ze maken compost en eten je afval op. Ze eten de hele dag. De veelvraten. Net zo veel als hun eigen lichaamsgewicht! De speciale compostwormen kunnen al je GFT-afval op eten als je er heel, heel veel bij elkaar stopt. Dan heb je het wel over een paar duizend wormen in je tuin, ieuw. We putten in de wereld veel van onze vruchtbare grond uit en verliezen veel kostbare landbouwgrond. Met je eigen wormenhotel, ben je een klein deel van deze oplossing.

En het belangrijkste? Het is heel leuk! Je kunt een wormenhotel gewoon kopen in de bouwmarkt, maar het is natuurlijk veel leuker om er zelf één te maken. Op Marktplaats zijn er ook tweedehands hotels te koop, inclusief de wormen. Je hebt namelijk wel speciale compostwormen nodig, die je gewoon online kan bestellen. Vind je dat te ver gaan? Fiets dan langs iemand die al een tijd zelf een hotel heeft en best een paar wormen zou kunnen missen.

Wormen slapen lekker in je hotel en eten graag klokhuizen, schillen en koffiedik. Hier maken ze compost van voor je tuin of je potten op je balkon. Gooi ook gerust al je gebruikte thee, groente- en fruitresten in het hotel. Daar smullen ze vang. Liever geen brood, citrus, zuivel of vlees. Houd het puur natuur.

# 11 Een duurzame tuinafscheiding met een takkenril

Wil je je tuin graag afscheiden met een schutting of heg? Of heb je een plek dat je niet zo mooi vindt en dat je liever wil verstoppen? De kliko’s bijvoorbeeld? Dan is het superduurzaam om een mooie haag te plaatsen. Lekker groen en de insecten en de vogels vinden dat fijn. Het maakt je tuin tot een nog groenere oase. Op een balkon kan je ervoor kiezen om klimop in potten voor de schutting te zetten en omhoog te laten klimmen. En dat gaat sneller dan je denkt!

Wil je toch graag een stevige afscheiding neerzetten? Kies dan voor tweedehands planken of hout met een milieukeurmerk óf kies voor een takkenril. Een takkenril zorgt ervoor dat de beestjes toch een plek hebben. Insecten zijn er dol op. Als je veel snoeiwerk hebt, kan je de takken bewaren en er een ril van maken. Een takkenril is een lekkere spot voor spinnen, vlinders en kevers. Ze kunnen er fijn schuilen en omdat er insecten in je ril gaan zitten, krijg je ook egels, muizen en vogels. Een top oplossing dus voor de biodiversiteit in je tuin. Staat je takkenril dichtbij de sloot? Dan vinden salamanders, kikkers en padden vast ook snel hun weg naar je groene oase.

# 12 Duurzaam tuinieren met boomschors en houtsnippers

Boomschors en houtsnippers kunnen op de composthoop, maar zijn ook een prima alternatief voor de stenen in je tuin. Het zijn half harde bodembedekkers en laten ook regenwater door. Een duurzaam alternatief voor grond dat steeds schaarser wordt. Als je toch iets harders wil, kies dan voor schelpen. Op een schorspad heb je ook geen last van groene aanslag, en ook onkruid krijgt geen schijn van kans. Weinig werk dus. En – daar is ‘ie weer – beter voor je cententas.

#13 Kies voor een Tiny Tuiny Forest

Tegels eruit, groen erin en leg je eigen bos aan in de achtertuin. Je eigen Tuiny Forest eigenlijk. We hebben het hier over ongeveer 6 vierkante meter bos dat je zelf aan kan leggen, en jou helpt schaduw te zoeken tijdens warme zomerdagen. En je creëert natuurlijk weer een heel fijne plek voor de insecten, vogels en andere beesten. Er zijn een aantal landelijke initiatieven. Laat je inspireren en doe mee!

#14 Veilige bestrijdingsmiddelen

Ook als jij een duurzame tuinierder bent, heb je soms te maken met dieren in de tuin die je er liever niet hebt. Althans niet in die grote getallen. De duurzame aanpak werkt dan niet altijd. De chemische middelen uit de tuincentra lossen veel op, en zijn soms zelfs biologisch, maar maken ook veel meer kapot dan je wil. Het is ook niet heel fijn voor je kippen als je die hebt rondscharrelen bijvoorbeeld. En biologisch betekent dat het door de natuur afgebroken wordt. Het betekent niet dat het goed is voor de dieren en de planeet.

Bekijk voor je iets koopt in ieder geval de gifwijzer van Milieu Centraal voor meer informatie. Er zijn allerlei middelen die je zelf kan maken. Ook die zijn niet altijd even lief voor de dieren. Zo min mogelijk ingrijpen is altijd het beste. Of probeer het te voorkomen door bijvoorbeeld doek te gebruiken. Zit je met je handen in het haar, en wil je echt ongedierte bestrijden, dan werken deze twee middeltjes bij mij altijd goed:

Zeepmix met plantaardige olie tegen luizen en spinselmot
Doe 1 liter water te mengen met 2 lepels olie en 2 lepels groene zeep in een plantenspuit voor de luizen.
Knoflookthee tegen schimmels en insecten
Doe 5 knoflookbollen (in stukjes gesneden) en in een liter kokend water en laat dit 24 uur trekken. Voeg daarna nog 3 liter water toe. Spray dit een week lang elke dag op de schimmelplek.

# 15 Natuurlijke beplanting

Kies voor planten die passen bij de grondsoort, en licht in je tuin of op je balkon. Planten die goed tegen de droogte kunnen in de zon, en groen dat veel water nodig heeft in de schaduw. Dat lijkt logisch, maar die fout wordt vaak gemaakt. Zo hoef je niet zo vaak te sproeien en blijven je planten lekker sterk en gezond. De vlinders en bijen houden van bloemen.

Houd jij ook van vlinders? Zorg er dan voor dat je tuin en je balkon zo lang mogelijk bloeiende plantjes hebben. Hagen zijn een fijne woonplaats voor insecten en vogels. Ze verstoppen zich graag in de bosjes. Denk hierbij aan Taxus of Liguster. Fruitbomen in de tuin zijn een feest voor de insecten en de vogels en ook voor ons. De lijsterbes heeft in het najaar van die feloranje besjes wat de vogels geweldig vinden. En de bloesem is fantastisch om te zien in het voorjaar. Win-win dus.

#16 Duurzaam tuinieren: Bloemetjes en bijtjes

Bijen en hommels zijn heel erg belangrijk voor de natuur en horen echt in een duurzame tuin met veel biodiversiteit. Je kan dit enorm stimuleren door bloemen te zaaien waar veel bijen op af komen. Ze hebben van het vroege voorjaar tot het najaar bloemetjes nodig. Van al die bloemen word jij ook heel vrolijk, toch? Je kan er zelfs voor kiezen om een heus bijenhotel in je tuin of op het balkon te zetten. Er zijn veel verschillende bijenhotels te koop. Zo help je de natuur enorm.

#17 Vertroetel natuurlijke ‘vijanden’ van ongedierte

We willen toch ook liever geen slijmerige sporen van slakken op de ramen. En op je blote voeten uitglijden over een verdwaald slakje is ook geen feest. Met je handen in het haar staar je teleurgesteld naar de bladluis die je courgettes opeten. Leve de biodiversiteit, maar dit was niet de bedoeling. Een tuin of balkon zonder deze dieren is helaas een utopie. Heb je er echt last van, probeer dan de natuurlijke bestrijdingsmiddelen en richt je tuin in om de diertjes af te leiden en naar de juiste plek te lokken. Maak je tuin aantrekkelijk voor hun natuurlijke vijanden. Vogels en egels zijn er dol op. Dus plant veel bloemen en planten waar de egeltjes en vogels op af komen. Maak takkenrils waar ze zich in kunnen verstoppen. En plant struiken, bloemen en planten waar zij op af komen voor voedsel en beschutting.

#18 Ledverlichting en solar

In je tuin zit je heerlijk en met de lichten in het donker brengt dit ook enorm veel gezelligheid met zich mee. Het is de ideale plek om lekker een paar uur te kunnen genieten in de avond. Zodra de zon ondergaat, wil je natuurlijk ook een sfeervol verlichte spot. Er is enorm veel keuze voor duurzame verlichting. Er zijn legio energiezuinige ledlampjes. Denk ook eens aan slimme systemen zoals zonnecellen en infrarood schakelaars. Tijdens heldere nachten weerkaatst de maan in witte bloemen en geeft zo veel licht. Vind je dit belangrijk? Veel witte bloemen in de tuin dus!