Topics that keep us busy – Palmoliedossier: Beter zeg je ‘nee’ tegen dit plantaardige goedje

Oké oké, palmolie is verre van sexy om over te praten. Weten we. Toch maken we er hier, vandaag, nu veel woorden aan vuil. Want dat heeft het nodig. Niet omdat het de schoonheidsprijs verdient, maar juist vanwege het negatieve karakter. Heel veel producten die we dagelijks gebruiken, hebben palmolie in zich. Een gevaar voor de natuur en haar flora en fauna. Blij om je te zeggen dat de palmolievrije producten in de lift zitten. In deze blog waarom we palmolie verfoeien en wat je kan doen om zo palmolievrij mogelijk te leven.

Wat is palmolie? 

De weg naar een groene(re) lifestyle kan een bumpy one vol onverwachte uitdagingen zijn. Zeg, je favoriete shampoo blijkt meer chemische jakkes te bevatten dan gedacht. Je lievelingschocola blijkt een bittere bijsmaak te hebben vanwege de oneerlijk productie. Maar ook de ingrediënten in je huis-, tuin-, en keukenproducten kunnen venijnige valkuilen hebben. Neem palmolie: het zorgt onder andere voor natuurschade en afname van biodiversiteit. En dat terwijl het verstopt zit in onvoorstelbaar veel producten. Maar wat is het probleem met deze plantaardige olie? Waar zit het in? En hoe kan je het vermijden?

Palmolie is een plantaardige olie uit de vrucht van de oliepalm. De palm groeit razendsnel voornamelijk in tropische landen rondom de evenaar. In de basis is palmolie een superhandig ingrediënt: het heeft geen overheersende smaak, is makkelijk te mengen en verbetert de smeerbaarheid. Bonus voor producenten: de productie is relatief goedkoop, de opbrengst per palm is hoog. Palmolieplantages leveren heel veel per hectare op , de loonkosten zijn laag en de grondaankoop is goedkoop. So far, so good, toch?

Wat is er mis met palmolie?

Over de palm zelf niets dan lof. De middelvinger gaat op voor de bedrijven die misbruik van dit natuurschoon maken. Cosmeticamerken tot bouillonmakers, er is een giga vraag naar deze multitasker. Alleen om aan de enorme vraag te voldoen, zijn er meer en meer palmolieplantages nodig.

Ha, hier zit de angel. Kostbare jungle in Latijns-Amerika, Afrika en Azië moet namelijk plaatsmaken voor oliepalmen (rijen dik), de lokale bevolking wordt verjaagd, de groene longen van onze aarde verdwijnen, en daarmee ook de biodiversiteit. Orang-oetans en tijgers sterven uit, doordat de mens dollartekens in palmolie ziet. Bossen worden platgebrand, waardoor de CO2-uitstoot stijgt en het broeikaseffect verder toeneemt. Dat moet anders, dat kán (gelukkig!) anders.

Is palmolie gezond?

Hoewel het in veel etenswaren wordt gestopt, kleeft daar een groot nadeel aan. Het bevat namelijk veel meer verzadigd vet dan andere oliesoorten. Dit zorgt voor een hoger cholesterol en een groter risico op hart- en vaatziekten. Overstappen naar natuurlijke, onbewerkte producten is dus ook nog veel beter voor je lijf.

Waar zit palmolie in? Waar kan je zelf de switch maken?

Even terug naar producten waarin palmolie een graag geziene gast is. Toegegeven, je zou haast eerder klaar zijn als je een rits producten zou noemen waarin het niet zit (blij dat die lijst met het jaar langer wordt). Doen we hier niet. Het zit in verf tot cosmetica en etenswaar tot zelfs babyvoeding. Bekijk een willekeurige ingrediëntenlijst in de supermarkt et voilà daar is-ie weer: palmolie in the house. Des te meer vraag naar dergelijke producten, des te meer palmolieplantages nodig zijn. De vicieuze cirkel is real.

Blije wij (en jij), want de laatste jaren is palmolie vaker in een negatief daglicht gezet. Dus we zijn dichterbij een oplossing? Das makkelijker gezegd dan gedaan. Er zijn inmiddels duurzame palmolieplantages, maar daar blijkt totaal geen toezicht op te zijn. Vervangen is ook niet altijd een optie, want als fabrikanten massaal overstappen naar andere plantaardige oliën zou dat net zo veel schade aan natuur en haar harige inwoners veroorzaken. Gelukkig is het niet alleen kommer en kwel, zoals je hieronder zal zien.

Toch kunnen we als consument zorgen voor verandering en onze rug naar palmolie keren. Waar die power in zit? Daar geven we je een lijstje handige tips voor.

Tip 1: Weet wat je eet, smeert of aansteekt

In bijna 50% tot 60% van ons bewerkte eten zit palmvet. Denk aan broodbeleg, chips, snoep, pizza, bouillon, gebrande nootjes en babyvoeding. Sinds 2014 zijn producenten verplicht om op de verpakking van etenswaren te vermelden welke plantaardige olie erin is verwerkt. Dat maakt het bij voedingsmiddelen wat makkelijker om producten met palmolie te laten staan. Onze tip is om de verpakkingen om te draaien en de kleine lettertjes te lezen. Palmolie staat in de ingrediëntenlijst vermeld als palmvet, plantaardige olie (palm) of palmolie. Zit er palmolie in? Kijk dan of de vergelijkbare producten van andere merken wél palmolievrij zijn.

In tegenstelling tot bij etenswaren wordt de inhoud van o.a. verf, kaarsen, make-up, biobrandstof, wasmiddel, schoonmaakmiddelen, shampoo, douchegel en crèmes vaak vertaald naar onleesbare abracadabra. Wil je weten of iets vrij is van palmvet? Houd dan deze ingrediëntenlijst bij de hand.

Tip 2: Kies voor lokaal en low impact

Maar hoe vermijd je palmolie als het overal in zit? Daar hebben we een superleuke oplossing voor: overstappen naar producten van lokale ondernemers die transparant te werk gaan. Bij ZustainaBox noemen dit ook wel ‘low impact producten’, gemaakt met zo min mogelijk gevolgen voor de natuur. En daar past palmolie absoluut niet tussen. Die palmolievrije, lokale alternatieven zijn trouwens ook één groot feestje. Ze zijn veel mooier dan spullen van commerciële bedrijven en met veel meer aandacht gemaakt.

Voorbeelden van eco-ok producten zonder palmolie

• Shampoo en conditioner bars van Primal Essence, HappySoaps, Shampoobars en Botma & Bennekom 
• Deodorant van The Lekker Company en Ben & Anna
• Bodylotion van Lamazuna
• Body oil van HappySoaps
• Body scrub van Zoya Goes Pretty
• Natuurlijke handcrème van Zoya Goes Pretty
• Natuurlijke zonnebrand van We Love The Planet
• Palmolievrije geurkaars van Elate & Co en kokoskaars van We Love The Planet
• Pindakaas van Zeemansboter
• Tandpasta van Happy Tabs en Ben & Anna
• Bouillonblokjes van SoepStarter
• Koekjes van Van Eigen Deeg
• Kauwgom van Chewsy, BenBits en True Gum
• DIY-wasmiddel van Aleppo zeepvlokken

Tip 3: Wees lief voor jezelf

We waarschuwen je maar vast: het is een grote uitdaging om palmolievrij te leven. Laat het hoofd niet hangen als het niet lukt. Voel je niet schuldig als je per ongeluk een product met palmolie in huis hebt gehaald. Bewustzijn is één. Iets met ‘al doende leert men.’ Onthoud dat alle kleine beetjes helpen én ieder product dat je vervangt een stapje in de goede richting is.

Kortom: check voortaan altijd de ingrediëntenlijst van welk product dan ook. En een andere tip is dat je vrijwel nooit palmolie zal tegenkomen in duurzame producten van lokale ondernemers. Ondernemers die transparant te werk gaan. Dit noemen we bij ZustainaBox ook wel ‘low impact producten.’ Dit zijn duurzame producten die zijn gemaakt met zo min mogelijk gevolgen voor de natuur. Iets waar palmolie absoluut niet tussen past.

Recept: vegan pindasaus

Een potje kant-en-klare pindasaus, das makkelijk en snel. Helaas wordt er in dit soort bewerkte sauzen vaak palmvet gebruikt. Een zelfgemaakte pindasaus is lekkerder, gezonder én we worden er veel blijer van. Manon dook daarom dit weekend de keuken in om een vegan variant te maken die palmolievrij is. Laat je niet afschrikken door de flinke lijst met ingrediënten, want met twee vingers in de neus (figuurlijk dan) te maken.

Ingrediënten

• 5 eetlepels pure pindakaas zonder palmolie (bijvoorbeeld Zeemansboter)
• 1/2 cm verse gember, fijngesneden
• 1 el kokosolie
• 1 tl gemalen komijn
• 1 tl korianderpoeder
• 2 grote tenen geperste knoflook
• 1 el sojasaus
• 1 el ketjap
• 1 tl sambal oelek
• 2 eetlepels kokosolie
• 1 gele ui, gesnipperd
• 150 ml kokosmelk
• 1 el limoensap
• Snufje zout
• 100 ml water

Bereidingswijze

Verwarm de kokosolie in een pan en bak de ui, gember, knoflook, komijn- en korianderpoeder op laag vuur voor ongeveer 2-3 minuten. Voeg terwijl je roert de pindakaas, water, kokosmelk, sojasaus, ketjap en sambal toe. Roer goed door met een garde. Als de pindasaus te dik is, kun je wat extra water toevoegen. Proef de pindasaus en voeg naar smaak peper en zout toe. Heerlijk bij zelfgemaakte ovenfriet, vegan nasi of gado gado. Eet smakelijk!

Member worden? Dat kan!

Heb je zoiets van: ‘ik wil het niet alleen bij informatie over palmolie houden, stuur mij liever tweemaandelijks een verrassingskit vol green goodies.’ Doen we! Member van ZustainaBox worden doe je hier (al v.a. €49,99 per jaar, net iets meer dan €4,- per maand). Als member krijg je met je persoonlijke kortingscode altijd 20% korting in onze ZustainaStore.

Daarnaast kan je natuurlijk ook (zakelijk) losse boxen kopen. Voor jezelf, vrienden, familie, collega’s of medewerkers. De keuze is reuze: van de Sweet Dreams Box (L / XL) tot BorrelBoxen en eco-relatiegeschenken.